شهادت امام علی (ع)برهمگان تسلیت عرض میشود :
بیست و یکم ماه مبارک رمضان سالروز شهادت اول مظلوم عالم ، امام الشهدا امیرالمؤمنین علی علیه السلام است، ابتدا سخنی در باب شهادت و اینکه تنها مقام شامخ شهادت کامل کننده راه امامت و ولایت میباشد معروض گردد.
شهادت با فرهنگ و سبک زندگی اهل بیت علیهم السلام عجین شده و لذا جمله «و ما منا إلا مقتول أو مسموم» همواره در ارتباط با آنها بیان شده است. امیرالمؤمنین ولادتش در خانه خدا و شهادتش نیز در خانه خدا بود و این یکی از ویژگی های منحصر به فرد آن امام همام(ع) است.
رسول گرامی خدا(ص) همواره از این شهادت خبر می‌داد و اصحاب آن حضرت(ص) آن را نقل کرده و در منابع معتبر اهل سنت نیز انعکاس یافته است. در این نوشتار برخی از این روایات را نقل می کنیم.
ابتدا از آنحضرت : ایشان می فرمایند، روزی با رسول خدا صلی الله علیه و آله از کنار باغی عبور میکردم. به آن حضرت عرض کردم: چه باغ زیبایی است، حضرت فرمود: برای تو بهتر از این باغ در بهشت فراهم میشود تا اینکه به هفت باغ رسیدیم و در هر مرتبه حضرت همین جمله را تکرار فرمودند. وقتی تنها شدم، حضرت مرا در آغوش کشید و گریه کرد. گفتم: چرا گریه می کنید؟ حضرت پاسخ داد: کینه هایی که در سینه های این مردم هست آن را اظهار نمی کنند مگر پس از من، امیرالمؤمنین پرسید: آیا دینم سالم می ماند؟ حضرت فرمود: بله دین تو سالم می ماند.(ابن عساکر دمشقی شافعی مذهب (م۵۷۱ق) از امیرالمؤمنین سلام الله علیه اینگونه نقل کرده است)
این کینه ها و بغض‌ها در سینه ها محبوس بود و به مجرد اینکه رسول خدا رحلت کرد، همه آن ها از سینه ها خارج شد، همچنین ابن حجر در کتاب الصواعق المحرقه (ص ۱۶۳) از امیرالمؤمنین علیه السلام درباره آینده شهادت خود اینگونه نقل کرده که فرمود: من منتظر شقی ترین افراد هستم که محاسنم را به خونم خضاب کند و این را حبیبم رسول خدا(ص) به من خبر داده است.» (ابن صباغ، الفصول المهمّه، ج ۱، ص ۶۱۲)
عایشه همسر پیامبر(ص)، میگوید، دیدم پیامبر(ص) علی(ع) را در آغوش خود گرفت و او را بوسید و فرمود: پدرم فدای آن تنهای شهید! پدرم فدای آن تنهای شهید( ابن عساکر در کتاب تاریخ دمشق (ج ۴۵، ص ۴۲۶)
انس بن مالک، صحابی دیگر که خبر شهادت امیرالمؤمنین علی(ع) را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل کرده، انس بن مالک است. او میگوید: روزی علی بن ابیطالب علیه السلام بیمار شد. رسول خدا صلی الله علیه و آله به عیادت علی علیه السلام رفت و فرمود:
«إنّ هذا لا یموت حتی یملأ غیظاً و لن یموت إلّا مقتولاً» یعنی علی نمیمیرد تا اینکه کینه دشمنی زیاد میشود و مرگ او جز شهادت نخواهد بود. (تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۴۱۶؛ ابن صباغ، الفصول المهمّه، ج۱، ص ۶۰۹) در این روایت، حضرت به دو مطلب اشاره فرمودند: الف. کینه و دشمنی نسبت به آن حضرت(ع)؛ ب. إخبار از به شهادت رسیدن آن حضرت(ع)؛ و هر دو در زندگی امیرالمؤمنین علیه السلام اتفاق افتاد.
جابر بن سمره ، از صحابی که إخبار رسول خدا از به شهادت رسیدن امیرالمؤمنین علیه السلام را نقل کرده، جابر بن سمره است. او با سندی از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده که به علی علیه السلام فرمود: تو به شهادت میرسی و محاسن تو از خونت خضاب خواهد شد. (المعجم الکبیر، ج ۲، ص ۲۴۷؛ مجمع الزوائد، ج ۹، ص ۱۳۶؛ تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۴۱۶)
ابورافع، ابورافع میگوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمود: «أنت تُقتل علی سنّتی) تو بر سنّت من کشته خواهی شد. (تاریخ دمشق، ج۴۵، ص ۲۳۸)
زبیر بن عدی، زبیر بن عدی از پدرش از علی علیه السلام نقل کرده که رسول خدا به من وعده داده که محاسنم به خونم خضاب می شود. (تذکره الخواص، ص ۱۵۸؛ تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۴۲۱)
ابوسنان، ابوسنان روایت میکند که به عیادت امیرالمؤمنین علیه السلام رفتم. وقتی حال آن حضرت را دیدم گفتم: بر شما میترسم که از دنیا بروی. حضرت فرمود: به خدا سوگند هرگز من از این بیماری ترس ندارم چون از رسول راستگوی خدا شنیدم که فرمود: به تو ضربهای وارد خواهد شد – و اشاره به سر من کرد- و خونت جاری خواهد شد و محاسنت به خونت خضاب خواهد شد. (تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۴۲۱)
عثمان بن صهیب، عثمان بن صهیب از پدرش نقل میکند که رسول خدا صلی الله علیه و آله از علی علیه السلام سؤال کرد: شقی ترین افراد از میان اولین چه کسی است؟ علی(ع) پاسخ داد: پی کننده ناقه صالح. رسول خدا(ص) پرسید: شقی ترین افراد در میان آخرین چه کسی است؟ علی(ع) پاسخ داد: یا رسول الله من نمیدانم. حضرت(ص) فرمود: او آن کسی است که به تو ضربه می زند و با دستش به سر علی(ع) اشاره کرد. (تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۴۲۴) و در روایت طبری در کتاب ذخائر العقبی (ص ۱۱۵) آمده که علی(ع) پاسخ داد: خدا و رسولش آگاه تر هستند و رسول خدا(ص) فرمود او قاتل تو است.
قاتل علی (علیه‌السلام)، احمد بن حنبل پیشوای مذهب حنفی (متوفای ۲۴۱ ق) در کتاب فضائل الصحابه (ص ۲۱۲) نقل کرده که عبدالرحمن ابن ملجم، علی(ع) را در نماز صبح با شمشیری آغشته به سم ضربه زد.
همچنین حاکم نیشابوری شافعی مذهب (متوفای ۴۰۵ ق) در کتاب المستدرک (ج ۳، ص ۱۱۰) از سدی نقل کرده که عبد الرحمان بن ملجم مرادی، عاشق زنی از خوارج نهروان به نام قطام شد. وی او را با مهریه سه هزار درهم و قتل علی علیه السلام به ازدواج خود در آورد. (تاریخ دمشق، ج ۴۵، ص ۴۳۳)
برخورد امیرالمؤمنین(ع) با قاتلش، حاکم نیشابوری نقل کرده که وقتی عبدالرحمن ابن ملجم آن ضربه کاری را بر فرق امیرالمؤمنین(ع) وارد کرد، حضرت به اطرافیان خود سفارش کرد که به او نیکی کنید و بستر او را گرم نگه بدارید. (المستدرک، ج ۳، ص ۱۱۰).
رفتار مولی در فاصله ضربت تا شهادت ، فهرستی از رفتار مولی (ع) از زمان ضربت تا شهادت:
۱- گفتن جمله «فزت و رب الکعبه » به هنگام فرود آمدن ضربت.
۲- فرمود: «لایفوتنکم الرجل » ابن ملجم را دستگیر کنید. (۹)
این بزرگترین توطئه گر و شقی ترین که انسانیت را به ماتم نشاند، نباید از معرکه بگریزد، باید دستگیر گشته به سزای جنایت ننگین خود برسد.
۳- سفارش به برخورد انسانی با قاتل «اطیبوا طعامه و الینوا فراشه » (۱۰) غذاهای خوب و بستر نرم به او دهید.
بجز از علی که گوید به پسر که قاتل من
چو اسیر توست اکنون، به اسیر کن مدارا
و در روایتی هست فرمود: «اطعموه من طعامی و اسقوه من شرابی » (۱۱) از همان غذایی که به من می دهید و با همان نوشیدنی که از من پذیرایی می کنید، از قاتلم پذیرایی کنید.
۴- سفارش فرمود: «ایاکم و المثله…» او را شکنجه نکنید، اعضایش را نبرید، نگوئید چون علی را کشته باید او را تکه تکه کنیم که پیامبر (ص) فرمود: سگ هار را هم مثله نکنید. (۱۲)
۵- فرمود ابن ملجم را نزدم بیاورید، او را نزد مولی آوردند.
حضرت به او فرمود: «ای عدوالله لم احسن الیک » هان دشمن خدا آیا به تو احسان نکردم؟
گفت: بله.
سپس فرمود: «فما حملک علی هذا؟» چه چیزی تو را به این جنایت واداشت؟
این شقی پست پاسخ داد که شمشیرم را چهل روز تیز کردم و از خدا خواستم که بدترین خلق خدا را با آن بکشم!
مولی علی (ع) فرمود: تو خود بدترین خلق خدایی و با همین شمشیر کشته خواهی شد. (۱۳)
۶- برای مولی طبیب آوردند، طبیب تا زخم مولی را دید گفت: «وصیتی دارید بفرمائید» که دیگر کار تمام است و زخم به مغز رسیده است. (۱۴)
طبیبا وامکن زخم سرم را
مسوزان قلب زینب دخترم را
ببند آنگونه زخمم را که در قبر
نبیند فاطمه زخم سرم را
در و دیوار مسجد هست شاهد
که من گفتم اذان آخرم را
وداع زندگی را گفتم آنروز
که زد در کوچه قنفذ همسرم را
۷- برخی از سفارشها و وصایایی که در این مدت فرموده است عبارتند از:
۱- سفارش به تقوی و پرهیز از دلبستگی به دنیا و زهد در آن.
۲- کار برای خدا.
۳- یار مظلوم و دشمن ظالم بودن.
۴- دعوت به نظم و برنامه ریزی در زندگی.
۵- تلاش برای ایجاد آشتی و صفا در جامعه.
۶- سفارش به زندگی و تامین نیاز یتیمان.
۷- سفارش به همسایه شایسته بودن.
۸- سفارش به انس و عمل به قرآن.
۹- سفارش به نماز.
۱۰- سفارش به خانه خدا و حج.
۱۱- سفارش به جهاد با مال و جان و زبان در راه خدا.
۱۲- سفارش به صمیمیت و دوستی و پرهیز از قهر و کینه توزی.
۱۳- سفارش به اینکه در قصاص ابن ملجم زیاده روی نشده، او را به یک ضربت بکشید که او بیش از یک ضربت نزده است.
۱۴- سفارش به زکوه.
۱۵- سفارش به رسیدگی به مشکل فقرا و محرومان.
۱۶- سفارش به حمایت از ذریه پیامبر و دفاع از آنها.
۱۷- سفارش به تکریم اصحاب شایسته پیامبر اکرم (ص) .
۱۸- سفارش به برخورد شایسته با زنان.
۱۹- سفارش به انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر و اینکه پیامدترک آن بسیار وخیم است.
۲۰- سفارش به توحید و دوری از شرک به هر نوع آن.
۲۱- سفارش به برپایی سنت پیامبر (ص) .
۲۲- سفارش به حریم نگهداری برای ذات تقدس ربوبی در آشکار و نهان.
۲۳- سفارش به روزه که زکات بدن است.
۲۴- سفارش به شرکت در مجالس ذکر و یاد خدا.
۲۵- سفارش به گذشت.
۲۶- سفارش به زندگی انسانی با مردم. (۱۵)
اینها برخی از وصایای مولی علی (ع) چه به صورت جمعی و یا به صورت فردی در این مدت بوده است.
۸- اندکی قبل از شهادت فرمود: مرگ برای من میهمان ناخوانده و ناشناس نیست، مثل من و مرگ، مثل لب تشنه ای است که بعد مدتها به آب برسد و همانند کسی است که گمشده ارزشمندی داشته باشد و بعد مدتها آن را بیابد. (۱۶)
۹- و سرانجام آخرین جمله ای را که فرمود و به دیدار خدا رفت این بود که: «اشهد ان لا اله الا الله وحده لاشریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله » این جملات را گفت و در شب جمعه ۲۱ رمضان سال چهل هجرت جهان انسانیت را به داغ نشاند و به فراق ابدی خود مبتلا ساخت. (۱۷)
گفتنی ها در این زمینه بسیار است و علی (ع) دریاست و ما قطره ای ناچیز!
قلم در برابر کوه فضائل و شخصی که بر شاخسار فضائل نشسته، اظهار عجز می کند و زبان حالش این است که:
کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست
که تر کنم سر انگشت و صفحه بشمارم
پس همان به، که قلم را واگذاریم و از روح بلند مولی (ع) استمداد کنیم که همه ما را پیرو شایسته اش قرار بدهد. آمین رب العالمین.
شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی شهادت امام علی
