روز پزشک ۱شهریور گرامیداشت ابوعلی سینا

بزرگداشت ابوعلی سینا و روز پزشک :

زندگی نامه :

نام او حسین و نام پدرش عبدالله که فرزند حسن و حسن فرزند علی و علی فرزند سینا بود. بنابراین، به ابن سینا یا ابوعلی سینا ملقب شد. ابن سینا در سوم صفر سال ۳۷۰ هجری قمری برابر با اول شهریور ۳۵۹ هجری شمسی به دنیا آمد. پنج ساله بود که پدرش او را به مکتب گذاشت و خود نیز برای خواندن و نوشتن و تربیت او بسیار مراقبت و مواظبت نمود. حسین بسیار باهوش، خوش حافظه و دارای پشتکار عالی بود. او تا ۱۷ سالگی زبان فارسی و عربی و قرآن و تفسیر و فقه و اصول فقه و احادیث و اخبار و حکمت و منطق و هندسه و جبر و مقابله و نجوم و طب را از معلمان عالِم و مؤمن خود آموخت و چون زبان عربی را می دانست، کتاب های طبیعی و فلسفی را که از یونانی و سریانی به عربی ترجمه شده بودند مطالعه می کرد. بنابراین، در همه دانش های عصر خود، استاد مسلّم و شهره ایران شد.

از ۲۱ سالگی شروع به نوشتن کتاب ها و رساله ها و نامه هایی به زبان عربی و فارسی نمود. او بعد از شکست سلسله سامانی و فوت پدرش عبدالله در ۲۲ سالگی، بخارا را ترک کرد و به گرگانج پایتخت خوارزمشاهیان رفت و جزو حکیمان و پزشکان دربار سلطنتی شد. چون ابن سینا از تعصب دینی سلطان محمود دوری می کرد، از گرگانج به گرگان رفت و به خاندان آل زیار روی آورد. بعد از چندی ابن سینا از گرگان به شهر ری رفت و در راه سفر در نیشابور با ابوسعید ابی الخیر، صوفی و عارف بزرگ ایران، ملاقات و مباحثه کرد و بعد از ری به قزوین و از آنجا به همدان رفت و بیماری قولنج شمس الدوله، امیر همدان، را معالجه نمود و طبیب دربار و وزیرش شد. بعد از فوت شمس الدوله، پسرش سماءالدوله حاکم شد و ابن سینا را از وزارت برکنار نمود و چون فهمید که ابن سینا با علاءالدوله کاکویه، امیر دانش دوست اصفهان و یزد و دایی پدرش، مکاتبه دارد تا به دربار او برود، چهار ماه ابن سینا را در قلعه فردجان فراهان زندانی نمود.

در این زندان ابن سینا کتاب های الهدایه و فی القولنج و حی ابن یقظان را تألیف نمود. ابن سینا بعد از رهایی از زندان مدتی گوشه نشینی اختیار کرد و به تألیف کتاب ها و رساله ها پرداخت و بعد از مدتی در لباس درویشان خود را به اصفهان به دربار علاءالدوله رسانید. امیر مقدمش را گرامی داشت و ابن سینا تعدادی از کتاب های خود را به نام امیر نوشت و در سفری که با علاءالدوله به همدان می رفت مبتلا به قولنج و اسهال و غش و صرع گردید و آنچه مداوا کرد سودی نبخشید و در جمعه اول رمضان ۴۲۸ هـ. ق در ۵۸ سالگی به رحمت ایزدی پیوست.

دانش آموخته هایش

معروف ترین شاگردان ابن سینا عبارت اند از: ابوعبیدالله عبدالواحد بن محمد جوزجانی، ریاضیدان، که پس از مرگ پورسینا به گردآوری و تألیف آثار او پرداخت. ابوعبدالله محمد بن احمد المعصومی، شیخ علی نسائی خراسانی و ابومنصور حسین بن طاهر بن زیله اصفهانی نیز از دیگر شاگردان ابوعلی سینا هستند. اما مشهورترین شاگرد وی ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان است که اهل آذربایجان بود و کتاب المباحث ابن سینا جواب سؤالات اوست.

آثار ابن سینا

در فهرست ها و منابع تاریخی و رجالی، حدود ۴۵۶ یا ۵۰۰ و بلکه بیشتر کتاب، رساله، مقاله و…به ابن سینا نسبت داده و از آن او دانسته اند. فهرست تفصیلی و تحلیلی آثار شیخ، همان گونه که بعضی از استادان معاصر همچون جرج قنواتی و دکتر مهدوی انجام داده اند کاری است مشکل و به سادگی و آسانی پایان پذیر نیست.کتاب قانون وی به عنوان بهترین منبع درسی برای پزشکان، تا قرن ۱۸ در دانشگاه های معتبر دنیا تدریس و پس از انجیل، بیش از دیگر کتاب ها چاپ می شد.

مقبره بوعلی سینا

مقبره بوعلی سینا از زمان های قدیم میان مردم شهر همدان به بابا علی سینا معروف بوده است. ابتدا در زیر یک چهار طاقی بود، سپس در دوره قاجاریان بنای دیگری بر سر آن ساختند. در سال های گذشته شروع به ساختن آرامگاه کنونی کردند. معلوم شد که قبر ابن سینا و ابوسعید دخدوک را میان دیوارهای محکمی از خاک رس ناپخته جای داده بودند که از چهار طرف جسد را در برمی گرفته است. به همین دلیل استخوان ها و همچنین جمجمه ابن سینا خراب نشده بود.

قسمتی از وصیت نامه شیخ الرئیس بوعلی سینا

شروع هر فکر و انتهای هر اندیشه باید خدای باشد. باطن و ظاهر هر شیئی که مورد اعتبار و عبرت او قرارگرفت، باید او را به خدای تعالی توجه دهد و از نظر کردن به خدای، چشم را از پلیدی و آلودگی رهایی بخشد…نماز بهترین حرکات است؛ زیرا در این حرکات طی مراتب کمال، میسر است. روزه بهترین سکنات است، زیرا درین سکون، رنگ سکون و آلودگی های نفس زدوده می شود. صدقه بهترین خیرات است؛ زیرا به سبب آن مصائب و بلایا دور و برطرف می گردد و بالاخره باید بداند پاکیزه ترین مسالک تحمل بر شدائد و سختی ها و بیهوده ترین کارها، ظاهرسازی و ریاکاری است.

شجره پرصلابت دانش

خورشید سرک کشان رخ نمایان می کرد که صدای گریه نوزادی، تمام بلخ را پر کرد. سوم صفر بود و سال ۳۷۰ هجری قمری، گریه هایش مادرش “ستاره” را در رویایی مادرانه فرو می برد و نگاه لطیف و بی گناهش، قلب منتظر پدرش عبدالله را به وجد می آورد.نوزادی که قرار بود آوازه اش در دنیا بپیچد و “قانون” اش راهگشا و “شفایش” چراغ شب های تار بشریت باشد. آن روز چه کسی می دانست که نام این تازه دیده گشوده، روزی از کهکشان ها فراتر خواهد رفت؛ مرزهای دور و دراز را خواهد پیمود و جهانی را در حیرتِ نبوغ و استعدادش، انگشت به دهان خواهد گذاشت؟

او از نونهالی، از همان هنگام که دانست زمین می تواند استواری گام های او را تحمل کند و برایش به هر سوی، راه جدیدی بگشاید، به فراگیری علوم پرداخت؛ موسیقی، هندسه و جبر، عرفان، فلسفه، طب و…. هر رشته علمی را که با آن آشنا می شد، فقط به کمال در آن می اندیشید. به کم راضی نبود. علم را برای خود علم می خواست. انگار شانه هایش برای تحمل رنجِ ندانستن ساخته نشده بود. بوعلی خردسال، بالید، بزرگ شد و قد کشید. دنیا را دید که چگونه در خاموشی خفته است. او در علم، چنان قد کشید که فراتر از دیگران ایستاد، و هنوز به هجده سالگی نرسید که همه علوم زمانش را فرا گرفت.

گویی بارها از خویش پرسیده بود: “از کجا آمده ام؟ آمدنم بهر چه بود؟ و به کجا می روم آخر؟” و برای پاسخ به این پرسش بیش از پیش، تشنه طریقت دانایی می شد. تلاش های بی وقفه و مناجات های شبانه نتیجه داد و بوعلی آن سان که خورشید، از پس کوه های بلند می تابد و روشنی اش را به تن سرد زمین می ساید از کوچه و بام های بخارا تابید، از طبابت تا حکمت، از فلسفه تا عرفان، از درس و بحث تا وزارت و حکمرانی، بوعلی بود و رضای حضرت دوست. بوعلی بود و دلواپسی دانش؛ دانشی که سربلندی ایران و اسلام، پیامد آن بود. او درخت پرصلابت دانش بود و قامت استواری که تا همیشه سبز خواهد ماند. یادش در خاطر ایران جاودانه….

روز پزشک

ابوعلی سینا، نه تنها یکی از بزرگ ترین فیلسوفان جهان، بلکه یکی از برجسته ترین چهره های تاریخ پزشکی در همه دوران هاست. مهم ترین اثر وی در پزشکی، کتاب قانون (القانون فی الطب) است که آن را پیش از سال ۴۰۶ هجری قمری، یعنی در حدود ۳۵ سالگی تألیف کرده است. این کتاب طی چندین سده، چه در سرزمین های اسلامی و چه در اروپای سده های میانه، همه کتاب های دیگر را در سایه خود نهاده بود. اعتبار و شهرت کتاب قانون در محافل پزشکی جهان اسلام تا بدان جا رسیده بود که نظامی عروضی درباره آن چنین می گوید: «اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، روا بُوَد که پیش این کتاب سجده کنند». البته ابن سینا به جز قانون، کتاب های دیگری هم در علم پزشکی نوشته است؛ کتاب هایی مانند الارجوزهٌ فی الطب که در قالب شعر نوشته شده و خلاصه مطالب کتاب قانون است، مقاله فی احکام الادویه القلبیه، رساله فی الفَصد، رساله فی القولنج و….

اخلاق پزشکی

۱- ویژگی های دینی: ۱.انگیزه مناسب، ۲.اهمیت خدمت به خلق، ۳.مسؤولیت پذیری شرعی، ۴.احترام به احکام شرعی، ۵.رعایت کرامت انسانی، ۶.اعتقاد به شفا، ۷.تقوا، ۸.توکل؛

۲- ویژگی های شخصیتی: ۱.استواری، ۲.امیدواری، ۳.فروتنی، ۴.آرامش، ۵.متانت، ۶.نرم خویی، ۷.انعطاف پذیری، ۸.اعتقاد به نفس، ۹.ادب ورزی، ۱۰.بردباری، ۱۱.شکیبایی، ۱۲.انصاف داری، ۱۳.حیامداری، ۱۴.سعه صدر؛

۳- ویژگی های رفتاری: ۱.رازداری، ۲.امانت داری، ۳.نشاط ورزی، ۴.مهربانی، ۵.خوش رفتاری، ۶.دلسوزی، ۷.پاکدامنی، ۸.مدارا، ۹.گذشت و بخشایش، ۱۰.پرهیز از کم کاری، ۱۱.پرهیز از خلف وعده، ۱۲.پرهیز از آزمندی، ۱۳.پرهیز از سرزنش و تحقیر، ۱۴.پرهیز از فریبکاری؛

۴- ویژگی های گفتاری: ۱.کنترل زبان، ۲.سنجیده گویی، ۳.حقیقت گویی، ۴.همسانی گفتار با رفتار، ۵.پرهیز از گرافه گویی؛

۵- ویژگی های علمی: ۱.افزایش کارآیی، ۲.مهارت ورزی، ۳.ارتقادهی توان علمی، ۴.تلاش وافر.

اخلاق پزشکی(۱) (۲)

باپزشک خود صادق باشیم

اگر شما با پزشک خود کاملا صادق نباشید، به سلامت خود صدمه می زنید اگر شما اطلاعات لازم را از پزشک پنهان دارید، شاید پزشک نیز نتواند به تشخیص کاملا رست برسد چه وی براساس اطلاعات ناکافی قضاوت خواهد کرد و از همه بدتر ممکن ست بر اثر گفته های شما به قضاوت درست نرسد. درست است که برای بیمار دشوار می نماید که اطلاعات بالقوه ناخوش آیند و یا دشوار را بیان نماید، ولی به هر صورت باید به پزشک اعتماد بکند و او را رازدار خود بداند، خصوصا هر نوع درمان را که پیش از مراجعه به پزشک، شخصا و یا به تجویز افراد فاقد صلاحیت انجام داده اند، باید به اطلاع پزشک برساند. در غیر این صورت به داروئی که پزشک بر حسب اطلاعات نادرست شما نوشته شده است، اعتماد نخواهید کرد و ممکن است از مصرف آن خودداری نمائید. بنابراین جز بیان کیفیت واقعی بیماری به پزشک، چاره ای نیست. صادق بودن بیش از گفتن واقعیت ارزش دارد؛ چه کسی که صادق است، بدون ترس و اضطراب و مشقت واقعیت را برای پزشک بیان می کند.

معرفی کتاب

انتشار همه آثار ابن سینا با تصحیح انتقادی

ابن سینا در دایره المعارف بزرگ اسلامی

مابعدالطبیعه از نگاه ابن سینا و ارسطو

نفس و قوای آن از زبان ارسطو، ابن سینا و ملاصدرا

فلسفه سیاسی ابن سینا و تأثیر آن بر ادوار بعدی

طب جامع امام صادق (ع)

منبع‌ شناسی قرآن کریم و طب اسلامی

لینک های مرتبط

دانشنامه: ابن سینا

کتابخانه: ادراک حسی از دیدگاه ابن سینا

ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا ابوعلی سینا